Back to Utopia

Leuven, 1516. Een drukpers komt tot stilstand. Terwijl de inkt traag droogt, kan niemand vermoeden dat het nog in te binden boek een volstrekt nieuwe wereld zal openbaren. Een soort ‘terra incognita’ van samenlevingsmodellen, een ‘new found land’ voor maatschappijvormen. En die onvermoede wereld heet UTOPIA. Het boek blijkt een uitzonderlijk reisverslag met als titel UTOPIA. Het meesterwerk is van de hand van de Engelse topdiplomaat Thomas More & gedrukt te Leuven in opdracht van Erasmus door de Aalstenaar Dirk Martens. Het relaas schetst een visionair beeld van de ideale samenleving op het imaginaire eiland UTOPIA. Maar geen politiek schotschrift, geen filosofisch vertoog! Wél een wervelende bespiegeling over de eigentijdse zestiende-eeuwse samenleving die de lezer bestookt met uiterst pragmatische en tegelijk creatieve oplossingen voor allerhande maatschappelijke kwesties. Ernstig van toon, maar tegelijk niet zonder een portie vermakelijke ironie! De titel UTOPIA werd meteen een begrip, een concept om samenlevingsproblemen te ‘framen’. Het boek zal mettertijd steeds meer begrepen worden als een ‘utopisch frame’ dat de koers van de menselijke geschiedenis beslissend mee richting zal geven, op de golven van politieke veranderingen, van culturele wisselingen, van maatschappelijke ontwikkelingen, wereldwijd. Het boek behoort zonder twijfel tot het letterkundig erfgoed van de mensheid. En toch … ! De wereld, 2016. Vijfhonderd jaar na de publicatie van het boek staat de mensheid oog in oog met een allesomvattende maatschappelijke crisis, radicaal van aard, globaal in omvang. Er wordt zelfs boudweg gesproken over The End of History & profetisch georakeld over The Clash of Civilizations. Thomas More’s utopische ideeëngoed werd de voorbije 500 jaar dan ook uitgehold. De utopie lijkt bankroet, aftands, versleten. Of het verhaal over de ideale samenleving wordt afgedaan als stoffig hersenspinsel, als luimig verzinsel. Het doorsneepubliek – van volksmensen tot opiniemakers – staat doorgaans wantrouwig tegenover het utopische gedachtegoed. En zelfs afkerig. Of soms volledig onverschillig.